پيش‏گيري از جرم

اصطلاح «پيش‏گيري» به معناي »پيش‏دستي كردن« و «به جلوي چيزي رفتن» و نيز «آگاه كردن و هشدار دادن» است.¹ هر چند در گذشته از اين واژه بيش‏تر به معناي «پيش‏گيري كيفري» برداشت مي‏شد، و شامل مجموعه‏اي از مجازات‏ها و اقدامات تأميني مي‏شد كه براي مقابله با جرم و جنايت استفاده مي‏شود، اما امروزه «پيش‏گيري» شامل‏تدابيري مي‏شودكه ازاساس مانع شكل‏گيري جرم و بزه در صفحه انديشه بزهكار و ساحت جامعه مي‏شود.²

  از منظر ديني، خصوص پيش‏گيري از جرم از اهميت بالايي براي نظام قضايي كشور ما برخوردار است. بي‏ترديد اقدامات پيش‏گيرانه از وقوع جرم و بزهكاري و انحراف از اصول قضاي اسلامي محسوب مي‏شود. اقدامات پيش‏گرانه مجموعه‏اي از اقدامات و فعاليت‏هاي سازنده تربيتي، آموزشي، اجتماعي، فرهنگي، اقتصادي و سياسي را در بر مي‏گيرد.

  در واقع، سياست‏هاي پيش‏گيرانه، كه به كليه اقدامات و راه‏كارهاي مستقيم و غيرمستقيم بازدارنده از وقوع جرم و انحراف معطوف است، يك «سياست پيشيني» است كه در برابر انواع مجازات‏ها و اقدامات تأميني و تربيتي، كه «سياست پسيني» است، قرار مي‏گيرد و از آن كارآمدتر و مؤثرتر از نظر هزينه اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي و نيز مقرون به صرفه‏تر است. اجمالا سياست‏هاي پيشيني و پسيني بايد سه مرحله «پيش از وقوع جرم» مرحله »وقوع جرم« و «پس از وقوع» را در برگيرد.

الف. مرحله پيش از وقوع جرم

 در اين مرحله، كه مهم‏ترين مرحله و كارآمدترين نيز هست، توجه به نكات زير ضروري است:

  بايد به اصل فراگيري سلامت اجتماعي توجه نمود و كليه اقدامات و برنامه‏ها را براساس آن سازماندهي كرد. برخوردار كردن آحاد جامعه از نيازهاي اساسي زندگي و بويژه، امنيت اجتماعي و استمرار آن در شرايط بحراني، پيش‏بيني چهارچوب قانون مناسب با تدابير و اقدامات پيش‏گيرانه و وضع قوانين حمايتي كودكان، خانواده‏ها و... توجه ويژه به نقش پيش‏گيرانه آموزشي و پرورشي رسمي و غيررسمي، مدارس و مراكز آموزش عالي، برنامه‏هاي آموزشي، تربيتي، پرورشي و... از جمله اين اقدامات است.

  ب. مرحله وقوع جرم

 در اين مرحله پديده جرم و بزهكاري از منظر پيش‏گيري بايد بطور جدّي مورد بررسي قرار گيرد. علل و عوامل شكل‏گيري و گسترش آن شناسايي شود، انواع جرايم، ميزان شيوع و گستره آن، گسترش جغرافيايي جرم و امكانات نهادهاي فعّالي همچون پليس، دستگاه قضايي، مشاوران و مددكاران به كمك فراخوانده شوند.

  ج. مرحله پس از وقوع جرم

 در اين مرحله توجه به كشف، تعقيب و مجازات و تنبيه مجرمان و بزهكاران، و اتخاذ تدابيري به عنوان سياست‏هاي پيش‏گيرانه حايز اهميت است. در مراحل ورود مجرم و بزهكار به زندان، اتخاذ سياست‏ها و اقدامات و برنامه‏هايي با توجه به اصول پيش‏گيري مورد توجه قرار گيرد. رعايت اصول اجراي مجازات‏ها و توجه به كرامت عزّت و جايگاه انساني محكومان، پرهيز از تحقير و تخريب شخصيت افراد، به كارگيري روش‏ها و سياست‏ها و راهكارهاي بازپروري، مشاوره درماني، گروه درماني، تقويت مراكز اصلاح و تربيت، تقويت امكانات و تجهيزات زندان‏ها، به كارگيري نيروهاي انساني تربيت‏گرا در كادرهاي مختلف زندان، نظارت پس ازآزادي، حمايت مادي و معنوي از افراد آزاد شده، حمايت و تشويق جهت اصلاح در زندان از جمله امور مربوط به مسائل پس از وقوع جرم مي‏باشد.3

الف. اقدامات پيشگيرانه

همواره و در هر مسئله اجتماعي، پيشگيري بسيار مفيد و مؤثرتر و کم هزينه‌تر  از درمان مي باشد.  در اينجا براي پيشگيري از ارتكاب عمل بزهكارانه توسط افراد، به ويژه نوجوانان يا جوانان پيشنهاداتي ارائه مي شود:

1. هماهنگ كردن بخش هاي عمومي و خصوصي، كه در زمينه پيش‌گيري از وقوع جرم فعاليت دارند; مانند نيروي انتظامي، آموزش و پرورش، بهزيستي، امور زندان ها، قوه قضائيه، شهرداري ها، شوراها، امور جوانان و... به منظور اجراي برنامه عملي پيش گيرانه و هماهنگي بيش تر.

2. آگاهي دادن به خانواده ها براي نظارت و كنترل بيشتر آنان بر فرزندان و گوشزد كردن ميزان مجازات جرايم در صورت ارتكاب جرم توسط آنان.

3. اتخاذ تدابير امنيتي بيش‌تر توسط نيروي انتظامي در محل‌هاي جرم خيز، و اقداماتي به منظور كمك به خانواده ها، بخصوص نوجوانان و جواناني كه در معرض آسيب قرار دارند.

4. اطلاع رساني شفاف رسانه‌هاي جمعي براي تشويق جوانان درباره تسهيلات و فرصت‌هايي كه جامعه براي آنان قرار داده است.

5. تجهيز پليس براي مقابله جدّي با باندهاي مخوف انواع گوناگون بزهكاري اجتماعي در جامعه.

6. اقدامات امنيتي براي مراكز حساس تجاري، بانكي و... .

ب. راهكارهاي شناسايي مشكلات نوجوان و جوانان

از آنجايي که، بيشترين آسيب هاي ارتکابي از سوي نوجوانان و يا جوانان مي باشد،‌ راهکارهاي ارائه شده نيز براي همين قشر ارائه مي گردد.  علاوه بر اقدامات پيش‌گيرانه فوق، شناسايي راهكارهايي براي شناخت نوع مشكلات نوجوانان وجوانان امري لازم و ضروري است. مواردي چند در اين زمينه مطرح است:

  1. شناخت نيازهاي رواني و كيفيت ارضاي اين نيازها در شادابي و نشاط فرد بسيار مؤثر است. ارضا نشدن اين نيازها ويا ارضاي ناقص‌آن، اثرات نامطلوب برجاي گذاشته،زندگي رابه‌كام‌فرد تلخ  کرده، وي را به انحراف مي كشاند.

2. توجه به مشكلات جسماني فرد، مشكلاتي همچون اختلال در گويايي، بينايي، شنوايي، جسماني و عقب ماندگي ذهني.

3. توجه به مشكلات آموزشي، مانند ناتواني در يادگيري، ترك تحصيل، افت تحصيلي، بي توجهي به تكاليف درسي و تقلب در درس.

4. توجه به مشكلات عاطفي، رواني، همچون افسردگي، خيال بافي، بدبيني، خودكم بيني، خودبزرگ بيني، زود رنجي، خودنمايي، ترس، اضطراب، پرخاشگري، حسادت، كم حرفي و وسواس.

5. توجه به مشكلات اخلاقي، رفتاري همچون تماس تلفني و نامه نگاري با جنس مخالف، معاشرت با جنس مخالف، شركت در مجالس، خود ارضايي، چشم چراني، فرار از منزل، غيبت از مدرسه، اقدام به خودكشي، سرقت، دروغگويي، اعتياد، ولگردي و...

6. براي ارضاي نيازهاي نوجوانان و جوانان توجه به  امور زير ضروري است:

1. نياز به محبت و مهرباني؛

2. نياز به امنيت و آرامش؛

3. نياز به احساس تعلق؛

4. نياز به قابليت و احترام؛

5. نياز به استقلال؛

6. نياز به قدرداني و تشويق؛

7. نياز به داشتن هدف مشخص در زندگي؛

8. نياز به احساس هويت؛

9. نياز به احساس رشد، كمال، خودشكوفايي؛

10. نياز به مذهب و فلسفه حيات؛

ج. وظايف خانواده در پيشگيري از آسيب‌ها

خانواده‌ها نيز وظايفي در مقابل پيش‌گيري از جرم و بزهكاري فرزندان خود دارند كه به برخي از آن‌ها اشاره مي گردد:

  1. دوستي با فرزند و حذف فاصله والدين با فرزندان، به گونه اي كه آنان به راحتي مشكلات و نيازهاي خود را با  والدين مطرح نمايند;

  2. تقويت اعتقادات فرزند، به ويژه در كودكي و نوجواني، دركنار پاي‌بندي عملي والدين به آموزه هاي ديني;

  3. ايجاد محيط و بستر مناسب و سازگاري در محيط خانه;

  4. ايجاد بستر مناسب براي احساس امنيت، آرامش، صفا و صميميت و درك متقابل والدين و فرزندان;

  5. تلاش در جهت تأمين نيازهاي مادي و معنوي فرزندان توسط والدين;

  6. توجه به نيازهاي روحي و عاطفي اطفال و نوجوانان و ايجاد فضاي مطلوب و آرام در خانواده;

  7. مراقبت والدين نسبت به اعمال و رفتار فرزندان خود;

  8. برنامه ريزي مناسب براي تنظيم اوقات فراغت نوجوانان و جوانان;

  9. نظارت جدّي والدين نسبت به دوست يابي فرزندان.

د. وظايف ساير نهادها

علاوه بر خانواده، ساير نهادها از جمله مجموعه حاكميت، آموزش و پرورش، قوه قضاييه، بهزيستي و... نيز در اين زمينه وظايفي دارند كه به برخي از آن ها اشاره مي گردد:

  1. تقويت ارتباط ميان والدين دانش آموزان با مربيان و عدم واگذاري مسئوليت تربيت فرزندان به مدرسه يا خانواده به تنهايي;

  2. تاسيس مراكز مشاوره اي مفيد و كارامد در مدارس;

  3. بها دادن به مسئله ترك تحصيل و يا اخراج دانش آموزان از مدرسه و ضرورت ارتباط با خانواده هاي آنان;

  4. ضرورت آشنايي نيروهاي نظامي و انتظامي با انحرافات اجتماعي و نحوه برخورد با آنان;

  5. اعمال مجازت هاي سنگين، علني و جدي (در ملأ عام) براي باندهاي فساد، اغفال و...;

  6. تقويت نظارت هاي اجتماعي رسمي و دولتي و نيز نظارت‌هاي مردمي و محلي از جمله امر به معروف و نهي از منكر براي پاكسازي فضاي جامعه و تعديل آزادي هاي اجتماعي;

  8. برنامه ريزي اصولي و صحيح براي اشتغال درجامعه، رفع بي عدالتي، و پي‌گيري منطقي نيازهاي جوانان، تأمين امنيت و نياز شهروندان;

  9. جلوگيري ازمهاجرت هاي بي رويه به شهرهاي بزرگ و جلوگيري از پرداختن جوانان به شتغل‌هاي كاذب مثل كوپن فروشي، سيگار فروشي، نوارفروشي و...;

  10. ايجاد مراكز آموزشي، ورزشي، تفريحي، مشاوره اي براي گذران اوقات فراغت نوجوانان و جوانان;

  11. ايجاد تسهيلات لازم براي جوانان و نوجوانان از قبيل وام ازدواج، وام مسكن، وام اشتغال، و...;

  12. ايجاد بستر مناسب براي ايجاد بيمه همگاني، بيمه بيكاري، و برخورداري نوجوانان و جوانان از تسهيلات اجتماعي و...;

  13. فراهم كردن موقعيت ها و بسترهاي لازم در جامعه تا زندانيان پس از آزادي از زندان مورد پذيرش جامعه واقع شوند و شغل آبرومندانه اي به دست آورند; در غير اين صورت، مجدداً دست به اقدامات بزهكارانه خواهند زد;

  14. از آن رو كه از جمله عوامل مؤثر در ارتكاب جرم، بيكاري و فقر مي باشد، مي بايست با برنامه ريزي دقيق، كه نياز به عزم ملي دارد، نسبت به اشتغال در جامعه و ريشه كني فقر و بي كاري اقدام لازم و بايسته صورت گيرد.

ساير پيشنهادات

در اينجا راهكارهاي ديگري نيز وجود دارد که به اختصار بيان مي گردد:

1. احترام گذاشتن به حقوق زنان در جامعه و خانه و مشاركت دادن آنان در مسائل اجتماعي؛

2. تدوين قوانين حمايتي از حقوق زوجين با ضمانت اجرايي قوي؛

3. برنامه ريزي جهت آموزش صحيح بوسيله رسانه هاي گروهي از جمله صدا و سيما؛

4. آموزش اصول و شيوه هاي تربيتي به والدين، به خصوص دربارة ازدواج، بلوغ، طلاق، و آسيب‌هاي اجتماعي؛

5. كنترل و نظارت والدين در انتخاب دوست توسط فرزندانشان؛

6. كنترل و پيگيري كردن علل تأخير مراجعت فرزندان به خانه، نظارت بر شب نشيني‌هاو...؛

7. خودداري از سختگيري هاي بي مورد در انتخاب همسر يا فرد مورد علاقه در ازدواج؛

8.. تلاش در جهت تسهيل امر ازدواج براي جوانان و پرهيز از تشريفات زائد در اين مهم؛

9. تشويق فرزندان به تحصيل و بستر سازي مناسب براي اين امر ؛

10. رسيدگي و نظارت به درس و محيط مدرسه جوانان با همكاري مديران و معلمان؛

11. آموزش مهارت هاي زندگي به دختران، آشنايي با خود، اهداف و مسائل جنسي؛

12. ايجاد مراكز مشاوره اي براي مشاوره نوجوانان و خانواده هاي آنان؛

13. استقرار مددكاران حرفه‌اي در پايانه ها، خروجي ها شهرها و کشور و...؛

14. آگاهي به نوجوانان و جوانان از عواقب ارتکاب بزهکاري از طريق رسانه هاي جمعي؛

15. تشويق جوانان به امر مقدس سنت پيامبر (ص) يعني ازدواج و كمك روحي و مالي به فرزندان؛

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: